سایه‌آنلاین؛ «زیستن با ترسِ از چیزی»، درست مانند کاراکترِ «رون ویزلی» در مجموعه «هری پاتر» که از عنکبوت می‌ترسید، همان «فوبیا» است. هزاران‌نوع از این اختلال، وجود دارد و میلیون‌هانفر در سراسر جهان از آن‌ها رنج می‌برند. شایع‌ترینشان، «ترس از حیوانات» و «ترس از ماندن در فضاهای بسته» است. هیچ پیشگیری واقعی نیز برای چنین اختلالاتی وجود ندارد؛ اما قابل‌درمان هستند. گزارش پیش‌رو که در ۲۰ می سال ۲۰۲۳ ازسوی Enterprise Apps Today منتشر شده؛ درکی ساده و سریع از وضعیت کنونی انواع «فوبیا» در عرصه بین‌الملل را طبق تحقیقات اخیر، ارائه می‌دهد. اگر شما یکی از افرادی هستید که هرنوع فوبیایی دارید، نترسید؛ اشکالی ندارد که درمورد آن صحبت کنید!
شناسنامه یک اختلال اضطرابی
«فوبیا» نوعی اختلال اضطرابی‌ست که واکنش‌های فیزیکی یا عاطفی را نسبت به هر مکان، شی‌ء یا موقعیتی ایجاد می‌کند. زمان لازم برای تشخیص، ماندگاریِ بیش از شش‌ماهِ علائم است و می‌تواند به‌شدت بر فرد تأثیر بگذارد. انواع مختلفی از «فوبیا» وجود دارد؛ و با «مواجهه‌درمانی» قابل‌درمان است؛ به‌این‌معناکه دراینفرآیند، موقعیتی برای غلبه بر ترس، به فرد ارائه می‌شود. انواع دیگر «فوبیا» مانند «ترس اجتماعی» (Social Phobia) یا «برزن‌هراسی» (Agoraphobia)، با دارو یا مشاوره درمان می‌شوند؛ که فراوانی اولی، پنج‌درصد؛ و دومی، دودرصد است. «آمیگدال» (بادامه)، بخشی از مغز است که مسئولیت ایجاد «هراس‌های ویژه» (Specific Phobia) را دارد؛ این فوبیاها کل زندگی مبتلا را تحت‌‌الشعاع قرار دهند. «ترس‌های اجتماعی» ازنظر فرهنگی مرتبط بوده و اغلب، بر قومیت‌ها تأثیر می‌گذارند.
۱۰ فوبیای رایج در سراسر جهان
Social Phobia (ترس اجتماعی): ترس از تماشا‌شدن یا تحقیرشدن؛ که می‌تواند در سنین پایین ایجاد شود و اگر به‌خوبی درمان نشود، می‌تواند درطول زندگی باقی بماند.
Agoraphobia (ترس از تنهاماندن در یک مکان یا موقعیت): بادرنظرگرفتن مشکل فرار، ایجاد می‌شود و افراد مبتلابه‌آن دوست دارند در خانه بمانند.
Mysophobia (آلوده‌هراسی): این‌افراد، درگیر تمیزکاریِ افراطی هستند و مثلاً مدام دست‌های خود را می‌شویند یا به رویدادهایی که فکر می‌کنند ممکن است در آنجا کثیف شوند، نمی‌روند.
Trypanophobia (سوزن‌هراسی): افراد مبتلا به این «فوبیا»، سطح شدیدی از ترس و افزایش ضربان قلب را درطول تزریقات تجربه می‌کنند.
Astraphobia (تندرهراسی): آن‌ها از رعدوبرق می‌ترسند و ممکن است هنگام وقوع توفان و رعدوبرق، دچار لرزش و افزایش ضربان قلب شوند.
Cynophobia (سگ‌هراسی): ترس از سگ است؛ و به‌دلیل تجربیات قبلیِ گاز‌گرفته‌شدن توسط سگ رخ می‌دهد.
Aerophobia (ترس از پرواز): دراینفرآیند، مبتلایان ممکن است سردرگمی و افزایش ضربان قلب؛ و لرز را تجربه کنند. این‌افراد از پرواز اجتناب می‌کنند.
Arachnophobia (عنکبوت‌هراسی): از هراس‌های ویژه شامل ترس از عنکبوت و دیگر عنکبوتیان مانند کژدم‌هاست.
Acrophobia (ترس از ارتفاع): در شش‌درصد افراد رخ می‌دهد. آن‌ها از رفتن به ساختمان‌های بلند، پل‌ها و برج‌ها اجتناب می‌کنند.
Ophidiophobia (ترس از مار): نوعی فوبیای خاص و ترس غیرمنطقی از مارهاست.
دلایل
تغییرات نامشخص در عملکرد مغز، با ایجاد فوبیای خاص مرتبط است.
تجربیات منفی یا آسیب‌زای گذشته در زندگی، اثرگذار است.
می‌تواند به‌دلیل ژنتیک یا رفتار آموخته‌شده ایجاد شود.
استرس طولانی‌مدت می‌تواند ایجادکننده باشد.
رویدادهای دوران کودکی، نقش مهمی در بروز فوبیای خاص دارند.
علائم
در نشانه‌شناسی «فوبیا» دو دسته از عوامل نقش دارند؛ «علائم روانشناسی» عبارت‌اند از اضطراب یا حملات پانیک، احساس گسستگی یا جداشدن از کالبد، ترس از مردن، ترس از غش‌کردن، ترسِ از ازدست‌دادن کنترل، فشار، افسردگی، خجالت مکرر و عدم‌کنترلِ خویش. «علائم فیزیکی» عبارت‌اند از
استفراغ یا حالت تهوع، تکانش یا لرزش، احساس سوزن‌سوزن شدن یا بی‌حسی در بدن، خشکی یا درد مکرر قفسه سینه، احساس خفگی، افزایش ضربان قلب، تعریق، کاهش یا کوتاه‌شدن تنفس.
حقایق آماریِ عمومی
این‌نوع اختلالات قابل‌درمان هستند؛ اما تنها ۳۶٫۹درصد از افراد تحت‌درمان قرار گرفته‌اند.
بیماران مبتلا به «اختلال اضطرابی» (Anxiety Disorders) سه تا پنج‌برابر بیشتر احتمال دارد به پزشک مراجعه کنند؛ و بیماران مبتلا به «اختلالات روان‌پزشکی» شش‌برابر بیشتر احتمال دارد به‌دلیل مشکل مشابه، در بیمارستان بستری شوند.
در نتیجه کووید-۱۹ و به‌دنبال درگیری نظامیِ روسیه و اوکراین، ۶۳درصد از مردمِ جهان، «ترس از رکود نسبی» را تجربه کرده‌اند.
در «بریتانیا» حداقل یک‌نفر از نوعی «فوبیا» رنج می‌برد که به‌عبارتی، ۱۰میلیون مبتلاست. ۹٫۱درصد از آمریکایی‌ها تحت‌تأثیر «هراس‌های ویژه» هستند؛ یعنی ۱۹میلیون‌نفر از جمعیت این‌کشور.
«آگورافوبیا» نوع نادری از فوبیاست و معمولاً در ۲۰ تا ۳۰سالگی مشاهده می‌شود.
میزان شیوع «آگورافوبیا» در نوجوانان ۲٫۴درصد در سنین ۱۳ تا ۱۸سال است.
۴۰درصد از افراد مبتلا به «آگورافوبیا» از مشکلات شدید رنج می‌برند.
«هراس‌های ویژه» معمولاً در سن هفت‌سالگی رخ می‌دهد.
میزان شیوع «هراس‌های ویژه»، در نوجوانان بیشتر است (۱۵٫۱درصد).
زنان دوبرابر بیشتر از مردان از هرنوع فوبیای خاص (ویژه) رنج می‌برند.
رایج‌ترین «هراس‌های ویژه» عبارت‌اند از ترس از ماندن در مکان‌های بسته، سگ‌ها، پرواز، رانندگی در بزرگراه، تونل، حیوانات، رعدوبرق، صدمات خونی، ارتفاع، اقدامات پزشکی و دندانپزشکی، آب و …
آمار «فوبیا» بیان می‌کند که ۳۰درصد از موارد «اختلال اضطراب اجتماعی»، شدید هستند.
«فوبیای اجتماعی» معمولاً در سن ۱۳سالگی مشاهده می‌شود.
میزان شیوع «اضطراب اجتماعی» در مردان و زنان، تقریباً مشابه است.
«دنتوفوبیا» (ترس از دندان‌پزشک)، در زنان بیشتر از مردان دیده می‌شود.
۱۵درصد از مردم از حشرات؛ و ۱۲درصد از تاریکی می‌ترسند.
۱۰درصدِ مردم با «ترس از سخنرانی در جمع» (Glossophobia) زندگی می‌کنند.
هشت‌درصدِ مردم از ناشناخته‌ها (Xenophobia) می‌ترسند.
طبق آمار «فوبیا»؛ چهاردرصد از مردم از «ترس از ارتفاع» رنج می‌برند.
هفت‌درصدِ جمعیت جهان از حملات «پانیک» رنج می‌برند؛ ۱٫۶درصد مرد و ۳٫۸درصد زن هستند.
۳۱٫۹درصد از نوجوانان ۱۳ تا ۱۸ساله از «اختلالات اضطرابی» رنج می‌برند.
در جهان، ۳٫۶درصد دچار «اختلال استرس پس از سانحه» (PTSD) بوده که ازاین‌تعداد، ۱٫۸درصد مرد و ۵٫۲درصد زن هستند.
… و درپایان اینکه سه‌درصد از مردم دنیا هیچ «فوبیا» یا ترسی ندارند!
مصطفی رفعت
