سایه‌آنلاین؛ «امنیت»، یک امرِ تجملی یا نتیجه شانسی از «مزیت جغرافیایی» نیست. اگرچه نوعی داراییِ حیاتی به‌شمار می‌رود که سرمایه‌گذاری و سود اقتصادی را جذب می‌کند؛ بااین‌حال، یک «انحصار فرهنگی» یا «سود ژئوپلیتیک» نیست. هیچ منطقه‌ای ذاتاً «ناپایدار» نیست. امنیت یا عدم‌امنیتِ داخل مرزهای یک کشور، نتیجه پیچیده عوامل و تاریخچه‌های پیچیده است. البته «ارزیابی» موضوع دیگری‌ست؛ و برای انجامِ آن، «شاخص جهانی صلح» (GPI)، رتبه‌بندیِ سالانه‌ای را ایجاد و هر کشور را در «قالبی استاندارد»، سنجش می‌کند. «نهاد اقتصاد و صلح» (IEP) که شاخص GPI را ابداع کرده؛ صلح جهانی را در سه دسته کلی، اندازه‌گیری می‌کند: ۱٫ وضعیت ایمنی اجتماعی و امنیت؛ ۲٫ دامنه اختلافات داخلی یا بین‌المللی؛ ۳٫ سطح مشارکت نظامی؛ و با جمع‌آوری داده‌ها، تجزیه‌وتحلیل جامعی از سطح امنیت در ۱۶۳ کشور در جهان ارائه می‌دهد. هرچه امتیاز «کمتر» باشد، کشور «امن‌تر» است. البته در رتبه‌بندی‌های سالانه، استثناهایی ممکن است به‌دلیل دلایل موقتیِ بی‌ثباتی، رخ دهد. گزارش ۲۶ ژوئن ۲۰۲۳ بااستنادبه رده‌بندیِ اخیرِ این نهاد، پنج کشور اول فهرست را معرفی کرده است.
مقام یکم؛ ایسلند با امتیاز ۱٫۱۰۷
موقعیت «ایسلند» به‌عنوان «امن‌ترین کشور جهان»، به چندین عامل کلیدی نسبت داده می‌شود که مجموعاً محیطی از امنیت و آرامش را ایجاد می‌کنند. برای شروع، «ایسلند» دارای جمعیت کم (حدود ۳۹۴۵۰۰نفر) است که امکان ایجاد جامعه‌ای «یکپارچه» را فراهم می‌کند که پیوندهای اجتماعی در آن قوی‌ست. این‌مسئله، باعث ایجادِ حس تعلق و مراقبتِ متقابل می‌شود و احتمال درگیری و جنایتِ خشونت‌آمیز را کاهش می‌دهد. ثانیاً؛ چشم‌انداز سیاسیِ «ایسلند» با درجه بالایی از ثبات، شفافیت و حکومت دموکراتیک تعریف می‌شود. «شاخص ادراک فساد» (CPI)، همواره «ایسلند» را در زمره «کشورهایی با کمترین فساد» قرار می‌دهد (رتبه ۱۴ در سال ۲۰۲۳). تأکید شدید بر حاکمیت قانون، همراه با یک دولت خوب، حس اعتماد را میان شهروندان تقویت کرده و موارد ناآرامیِ مدنی یا خشونت سیاسی را کاهش می‌دهد. ثالثاً؛ این کشورِ جزیره‌ای، از نرخ جرم و جنایتِ بسیارپایین، سود می‌برد. «نرخ قتل» در «ایسلند» با «کمتر از یک قتل در سال»؛ یکی از پایین‌ترین نرخ‌ها در جهان است. پلیسِ پیشگیرانه و جامعه‌محور کشور، همراه با فرآیندهای قضائیِ مؤثر، کمک شایانی به این‌امر می‌کند. باید گفت که «ایسلند»، از استاندارد زندگیِ بالا برخوردار است و شهروندانش، از امنیت اجتماعی جامع، مراقبت‌های بهداشتی همگانی و آموزش رایگان بهره می‌برند. این‌عوامل به «کاهش نابرابری‌های اجتماعی» کمک می‌کند که اغلب می‌تواند منبع تنش و خشونت باشد. علاوه‌براین؛ نرخ بیکاری نسبتاً پایین است و به ثبات اجتماعی کمک می‌کند. نهایتاً انزوای جغرافیایی این‌کشور، در امنیت آن نقش دارد. موقعیت دورافتاده «ایسلند» که توسط اقیانوس اطلس شمالی و اقیانوس منجمد شمالی احاطه شده، احتمال قرارگیریِ آن درمعرض تهدیدات و درگیری‌های خارجی را محدود می‌کند. به‌نوعی «قلعه مشارکتی» تا «غار تنهایی!»
مقام دوم؛ نیوزلند با امتیاز ۱٫۲۶۹
ثبات سیاسی در «نیوزیلند»، از سیستم دموکراتیکِ بالغِ آن، با سطوح پایینِ فساد ناشی می‌شود؛ همان‌طورکه در «شاخص ادراک فسادِ» ارائه‌شده توسط نهاد غیرانتفاعیِ «شفافیت بین‌الملل» (TI) منعکس شده؛ «نیوزلند» مرتباً در صدر فهرست قرار دارد. این سیستم، «مکالمه باز» را تقویت و شهروندان را به مشارکت تشویق می‌کند؛ و مانند «ایسلند» عاملِ حمایت از حاکمیت قانون می‌شود. علاوه‌براین؛ نرخ پایینِ جرم و جنایت دراین‌کشور قابل‌توجه است و «نرخ قتل» به‌طور قابل‌توجهی کمتر از میانگین جهانی‌ست. رویکرد «نیوزیلند» به «امنیتِ عمومی»، بر اقدامات پیشگیرانه، توان‌بخشی جامع و سیستم قضائی، متمرکز است که به‌شیوه‌های ترمیمی بر اقدامات تنبیهی اهمیت می‌دهد. ساختار اجتماعیِ «نیوزلند» با «سطوح قویِ اعتماد» و «انسجام اجتماعی» مشخص می‌شود که با سیاست‌های اجتماعیِ فراگیر و تعهد دولت به «حفظ خدماتِ اجتماعیِ خوب» تقویت می‌شود. آنجا ازنظر «برابری جنسیتی»، کشوری پیشروست و «هماهنگی اجتماعی» را بیشتر نشان می‌دهد؛ و ازنظر «صلح خارجی»، انزوا و بی‌طرفیِ «نیوزلند»، به امنیت آن کمک می‌کند. آن‌ها سیاست خارجی غیرتهاجمی خود را حفظ کرده و در درگیری‌های بزرگ جهانی شرکت نمی‌کنند. همچنین؛ دولت کشور که به‌خوبی کار می‌کند، با حفظ پروتکل‌های «واکنش قوی در برابر بلایا»، تواناییِ بالایی در «مدیریت تهدیدات بالقوه داخلی و خارجی» دارد. سیستم آموزشیِ قوی، دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی و رفاه عمومیِ شهروندانِ این‌کشور که همگی در رتبه‌بندی‌های شاخص توسعه انسانی به‌رسمیت شناخته شده‌اند، بر رویکرد جامع امنیت که «نیوزلند» را متمایز می‌کند، تأکید دارد.
مقام سوم؛ ایرلند با امتیاز ۱٫۲۸۸
اولاً؛ نرخ پایین جرم و جنایتِ قابل‌ستایش «ایرلند» و به‌ویژه «جرائم خشن»، به‌طورمداوم به شهروندان و توریست‌های خارجی اطمینان می‌دهد که «دستان خوب» از آن‌ها حمایت می‌کنند؛ مثلاً «نرخ قتل» در آنجا «کمتر از یک‌نفر در هر ۱۰۰هزارنفر در سال» تخمین زده شده که به‌‌میزانی قابل‌توجه «کمتر» از میانگین جهانی‌ست. علاوه‌براین؛ قوانین سخت‌گیرانه کنترل اسلحه، نرخ دراختیارداشتن سلاح گرم تقریباً به‌میزانِ «۵٫۶قبضه به‌ازایِ هر ۱۰۰ شهروند» را به‌همراه دارد که به فضای آرامِ آن، کمکی شایان می‌کند. ثبات سیاسیِ «ایرلند» عامل مهم دیگری‌ست. «شاخص ادراک فسادِ» آن که به «زیرِ ۲۰» می‌رسد، گواهی بر سیستم سیاسیِ پاک، کارآمد و باثباتِ آن است؛ که «صلح اجتماعی» را تقویت می‌کند. امتیاز «شاخص حقوق بشر» (HRI) در «ایرلند» نیز بالاست؛ که نشان‌دهنده تعهد قویِ آن به حمایت از آزادی‌های مدنی‌ست. نهایتاً روابط مثبت این‌کشور با سایر کشورها، رتبه آن‌را بیشتر تقویت می‌کند. «شاخص جهانی تروریسم» (GTI)؛ امتیاز بسیارپایینی را برای این‌کشور ثبت کرده که نشانه «فاقد تقریباً خطر تروریسم بین‌المللی یا داخلی» بوده است. به‌طورمشابه؛ دخالت آن در درگیری‌های بین‌المللی نیز بسیارکم است.
مقام چهارم؛ دانمارک با امتیاز ۱٫۲۹۶
تمایل «دانمارک» به امنیت، به‌لطف تعدادی از عوامل تثبیت شده است: نرخ پایین جنایت خشونت‌آمیز و سیستم قضائی پیشرفته، به‌‌‌شکلی قابل‌توجه دراین‌امر مشارکت دارند. از سال ۲۰۲۳، «دانمارک» دارای نرخ پایین قتل (۰٫۹۵مورد به‌ازایِ هر ۱۰۰هزارنفر) بود. جمعیت اندک (تقریباً ۵٫۹۸میلیون‌نفر) نیز اصطکاکِ اجتماعی و اقتصادی کمتری را به‌همراه دارد. یک «دولت رفاهِ» به‌خوبی توسعه‌یافته، امنیت اجتماعی جامع را تضمین می‌کند که باعث تقویتِ بالاترین آمار سرانه «تولید ناخالص داخلی» در جهان (بیش از ۶۶هزاردلار در سال ۲۰۲۲) می‌شود. روابط مسالمت‌آمیز با همسایه‌ها، خطر «درگیری‌هایِ بین‌دولتی» این‌کشور را کاهش می‌دهد؛ حتی مشارکت محدود در عملیات نظامی جهانی، به امتیاز نظامی‌سازی پایین برای آنجا انجامیده. «دانمارک» همچنین سرمایه‌گذاری قابل‌توجهی در آموزش و مراقبت‌های بهداشتی انجام می‌دهد و در سال ۲۰۲۲ رتبه دوم جهانی را در «پیشرفت اجتماعی» کسب کرده که همواره بر «ثبات اجتماعی» تأثیر می‌گذارد. نهایتاً سطوح بالای اعتماد اجتماعی که در گزارش «شادی جهانی ۲۰۲۳» منعکس شده؛ جایی‌که در رتبه دوم قرار گرفت و بر رویکردِ صلح‌آمیزِ آن صحه گذاشت.
مقام پنجم؛ اتریش با امتیاز ۱٫۳
«اتریش» به‌عنوان یک عضو «اتحادیه اروپا»، از مکانیسم‌ِ «صلح و امنیت منطقه‌ای» نیز بهره‌مند است. تأکید مداوم دولت «اتریش» بر ثبات سیاسی و یک حکومت دموکراتیک، در حفظ جایگاهش بسیار مؤثر است؛ به‌طوری‌که «خانه آزادی» (FH؛ نهاد غیرانتفاعی مستقر در آمریکا درزمینه تحقیقات دمکراسی، آزادی‌های سیاسی و حقوق بشر) امتیاز ۹۳ (از ۱۰۰) را برای حقوق سیاسی و آزادی‌های مدنی، به «اتریش» در سال ۲۰۲۲ داد. هزینه‌های نظامیِ آن میزانی «حداقلی» (هفت‌درصد در سال ۲۰۲۲) از «تولید ناخالص داخلی» را تشکیل داده است؛ که تعهد دیرینه «اتریش» در «تجاوزنکردن به کشورها» را یادآوری می‌کند. «نرخ جرم و جنایتِ» به‌طور قابل‌توجه «پایینی» دارد؛ به‌ویژه در «جرائم خشن»: در سال ۲۰۲۲، «نرخ قتل» را ۰٫۷مورد به‌ازایِ هر ۱۰۰هزارنفر گزارش کرد. ازنظر قدرت اقتصادی، این‌کشور دارای «تولید ناخالص داخلیِ» پایدار و «نرخ بیکاریِ» پایین است که در سه‌ماهه‌آخر ۲۰۲۲ به ۷٫۱درصد رسید. درنهایت، نتیجه انباشته این ویژگی‌ها، حضور مداوم «اتریش» در میان «۱۰ کشور برتر در سطح جهان» را تضمین می‌کند.
مصطفی رفعت
